Zaburzenia połykania nie zawsze dają objawy, które natychmiast i łatwo rozpoznawane są przez chorych. Często sprawiają one problem także lekarzom. U niektórych chorych nie działają prawidłowo naturalne mechanizmy usuwające z dróg oddechowych ciała obce, w tym resztki jedzenia lub ślinę i pierwszym objawem dostania się tam treści pokarmowej jest zapalenie płuc. Jednak u większości chorych występują któreś z poniższych objawów i pozwalają na rozpoznanie zaburzeń połykania zanim dojdzie do ich groźnych dla życia powikłań.
Objawy występujące w trakcie posiłków:
- kaszel i krztuszenie
- kichanie
- wyciekanie pokarmu/płynu przez usta lub nos
- trudności z żuciem - brak siły, szybkie męczenie, dłuższy czas potrzebny na zjedzenie posiłku
- zaleganie części kęsa po przełknięciu w ustach
- uczucie zalegania pokarmu w gardle
- ból podczas połykania
- konieczność częstego odchrząkiwania
- wyciekanie śliny z ust (także pomiędzy posiłkami)
- uczucie zawracania pokarmu do ust/gardła po przełknięciu
Objawy związane ze sposobem jedzenia:
- zmniejszenie ilości przyjmowanych płynów lub pokarmów
- dłuższy czas potrzebny na zjedzenie posiłku
- unikanie niektórych potraw/konsystencji ze względu na trudności z ich pogryzieniem, połknięciem
- przyjmowanie specjalnej pozycji podczas jedzenia
Objawy mogące świadczyć o osłabieniu mechanizmów obronnych
- słaby kaszel na polecenie
Objawy następstw zaburzeń połykania:
- odwodnienie
- chudnięcie, niezamierzona utrata masy ciała o 5% w ciągu 3 miesięcy
- niejasne stany podgorączkowe
- nawracające infekcje dróg oddechowych, szczególnie zapalenia płuc
- zwiększenie ilości wydzieliny z dróg oddechowych
Jeżeli stwierdza się któryś z powyższych objawów trzeba koniecznie zgłosić to lekarzowi lub zasięgnąć porady neurologopedy przygotowanego do pracy z chorymi z zaburzeniami połykania (dysfagią). W niektórych przypadkach konieczna będzie także dodatkowa specjalistyczna diagnostyka, która pozwoli szczegółowo rozpoznać mechanizm zaburzeń połykania, podjąć odpowiednią terapię i sformułować zalecenia dotyczące jedzenia.
W trakcie wizyty u lekarza lub logopedy możecie spodziewać się Państwo wielu pytań, które pomogą ustalić właściwą diagnozę. Przykładowe arkusze wywiadu zamieszczone są poniżej. Wypełnienie ich na spokojnie w domu przed wizytą umożliwi Państwu uzupełnienie zawczasu brakujących obserwacji a także poświęcenie czasu wizyty na wyjaśnienie Państwa wątpliwości.
Formularze wywiadu: