Wybór postępowania terapeutycznego w dysfagiach neurogennych jest zależny od etiologii choroby podstawowej i oczekiwanego przebiegu naturalnego związanych z nią zaburzeń połykania.
W przypadku dysfagii w przebiegu chorób niepostępujących oprócz doraźnego postępowania (kompensacje i adaptacje) służącego zapewnieniu metod skutecznego i bezpiecznego karmienia bardzo istotnym elementem terapii są działania restytucyjne służące odtworzeniu w możliwie jak najpełniejszym zakresie fizjologicznych warunków połykania.
W chorobach postępujących działania restytucyjne znajdują ograniczone zastosowanie a główny nacisk powinien spoczywać na działaniach kompensacyjnych i adaptacyjnych, tak by możliwie długo utrzymać karmienie doustne.
Bardzo istotnym czynnikiem decydującym o doborze poszczególnych środków terapeutycznych jest mechanizm leżący u podłoża dysfagii. Nie zawsze daje się go ustalić w przyłóżkowym badaniu klinicznym, niekiedy do jego pełnej oceny konieczne jest badanie instrumentalne.
Wiele metod terapeutycznych znajduje zastosowanie w praktyce klinicznej. Nie wszystkie jednak zostały poddane naukowej weryfikacji i jak dotąd tylko nieliczne znalazły potwierdzenie skuteczności w wysokiej jakości badaniach klinicznych. Metody o udokumentowanej skuteczności w dysfagiach neurogennych prezentuje Tabela 1.
Zestaw ćwiczeń stosowanych w logopedycznej terapii dysfagii do pobrania tutaj.
Tabela 1. Postępowanie w dysfagiach neurogennych w zależności od głównego objawu stwierdzonego w instrumentalnych badaniach połykania.
Dominująca nieprawidłowość w badaniu instrumentalnym |
Postępowanie terapuetyczne |
Predeglutitive leaking z ryzykiem aspiracji lub aspiracją predeglutacyjną |
Połykanie nadgłośniowe Połykanie z przygięciem brody do mostka Zagęszczanie płynów |
Opóźnione wyzwolenie odruchu połykania |
Stymulacja termiczna łuków podniebiennych Kwaśne pokarmy Pokarmy o wyrazistych smakach i temperaturze |
Upośledzona kontrola oralna kęsa |
Połykanie z przygięciem brody do mostka |
Zaburzenia otwarcia górnego zwieracza przełyku |
Ćwiczenie Shakera Manewr Mendelsona |
Jednostronny niedowład krtani |
Połykanie ze skrętem głowy w stronę porażonej połowy krtani |
Zaleganie resztek pokarmu w gardle z ryzykiem aspiracji/aspiracją postdeglutacyjną |
Silne przełknięcie Ćwiczenie Shakera Ćwiczenie Masako |
Aspiracje intradeglutacyjne |
Połykanie nadgłośniowe i nad-nadgłośniowe |
Aspiracja płynów |
Konsystencja papkowata i zagęszczanie płynów Połykanie z przygięciem brody do mostka |