Dr. med. Anna Czernuszenko, www.polykanie.pl
Opublikowano 18.03.2018 Ostatnia weryfikacja 10.12.2024
Aspiracja - przedostawanie się pokarmu, płynu i/lub śliny poniżej poziomu fałdów głosowych - do światła tchawicy. Klinicznie może objawiać się krztuszeniem lub kaszlem do kilku minut od przełknięcia a także zmianą jakości głosu po połknięciu na "mokry". Aspiracje wiążą się z wysokim ryzykiem zachłystowego zapalenia płuc. U osób po udarze, osoby, u których obserwowano aspiracje były ponad 11-krotnie bardziej narażone na zapalenie płuc niż osoby, u których aspiracji nie stwierdzano.
Dysfagia - zaburzenia połykania
Niema aspiracja - aspiracja przebiegająca bez charakterystycznych objawów klinicznych (patrz wyżej). Nieme aspiracje są szczególnie groźne, ponieważ ich pierwszym objawem bywa dopiero zachłystowe zapalenie płuc. Nieme aspiracje z reguły występują u osób, u których zaburzone są odruchy obronne - kaszel dowolny i w odpowiedzi na obecność ciała obcego w drogach oddechowych.
Odruchy obronne ze strony dróg oddechowych - naturalne mechanizmy mające na celu usunięcie z krtani lub światła tchawicy ciał obcych, które się tam dostały - zazwyczaj kaszel w odpowiedzi na obecność ciała obcego w drogach oddechowych - penetrację lub aspirację.
PEG - patrz Przezskórna gastrostomia
Penetracja - obecność pokarmu, płynu i/lub śliny w krtani bez przedostawania się go poniżej poziomu fałdów głosowych - do światła tchawicy. Obecność penetracji w badaniu endoskopowym świadczy o wysokim ryzyku aspiracji.
Postdeglutacyjny- obecny po przełknięciu, np. postdeglutacyjne zalegania, czyli zalegania obecne np. w gardle po przełknięciu.
Predeglutacyjny - obecny przed wyzwoleniem odruchu połykania - np. predeglutacyjna aspiracja - czyli taka, do której dochodzi przed wyzwoleniem odruchu połykania.
Przezskórna gastrostomia - PEG - sonda przeprowadzona przez ścianę jamy brzusznej do żołądka. Pozwala na długofalowe odżywianie osób, które nie mogą być odżywiane doustnie. PEG jest w zależności od pacjenta rozwiązaniem permanentnym albo tymczasowym. Obecność PEG nie musi wykluczać kontynuowania terapii logopedycznej. W wielu przypadkach np. udaru mózgu ustępowanie zaburzeń połykania może trwać miesiącami.
Tracheostomia to zabieg chirurgiczny, podczas którego tworzy się sztuczne ujście (otwór) w tchawicy, bezpośrednio przez skórę szyi i umieszcza w nim rurkę tracheostomijną, która zapewnia drożność dróg oddechowych i częściowo chroni je przed zaaspirowaną śliną.
Zachłystowe zapalenie płuc - zapalenie płuc związane z aspiracją treści pokarmowej, płynów lub śliny do dróg oddechowych. Wymagają zwykle skojarzonego leczenia paroma antybiotykami i mają nierzadko ciężki przebieg kliniczny, niekiedy prowadzą do śmierci chorego. Zachłystowe zapalenie płuc jest szczególnie niebezpieczne u chorych hospitalizowanych (ryzyko infekcji trudnymi do leczenia szczepami bakteryjnymi), w podeszłym wieku i z upośledzoną wyjściowo wydolnością oddechową i/lub odruchami obronnymi ze strony dróg oddechowych. Zachłystowe zapalenia płuc są jedną z groźnych dla życia konsekwencji zaburzeń połykania.
Zalegania - pozostawanie treści pokarmowej lub płynów w otoczeniu krtani po przełknięciu. Masywne zalegania grożą tym, że „przeleją się” do wnętrza krtani i zostaną zaaspirowane do dróg oddechowych. Ich obecność świadczy o wysokim ryzyku postdeglutacyjnej aspiracji.
